O Galatiaid ffôl! Pwy sydd wedi gwirioni â chi? O flaen eich llygaid y portreadwyd Iesu Grist yn gyhoeddus fel y croeshoeliwyd. 2Gadewch imi ofyn hyn i chi yn unig: A wnaethoch chi dderbyn yr Ysbryd trwy weithredoedd y gyfraith neu drwy glywed gyda ffydd? 3Ydych chi mor ffôl? Wedi cychwyn gan yr Ysbryd, a ydych yn awr yn cael eich perffeithio gan y cnawd? 4A wnaethoch chi ddioddef cymaint o bethau yn ofer - os yn wir yr oedd yn ofer? 5A yw'r sawl sy'n cyflenwi'r Ysbryd i chi ac yn gweithio gwyrthiau yn eich plith yn gwneud hynny trwy weithredoedd y gyfraith, neu trwy glywed â ffydd-- 6yn union fel yr oedd Abraham "yn credu yn Nuw, ac yn cael ei gyfrif iddo fel cyfiawnder"? 7Gwybod wedyn mai meibion ffydd yw meibion Abraham. 8Ac roedd yr Ysgrythur, gan ragweld y byddai Duw yn cyfiawnhau'r Cenhedloedd trwy ffydd, yn pregethu'r efengyl ymlaen llaw i Abraham, gan ddweud, "Ynoch chi y bendithir yr holl genhedloedd." 9Felly wedyn, mae'r rhai sydd o ffydd yn cael eu bendithio ynghyd ag Abraham, dyn y ffydd. 10I bawb sy'n dibynnu ar weithredoedd y gyfraith mae dan felltith; canys y mae yn ysgrifenedig, "Melltigedig fyddo pawb nad ydynt yn cadw at bob peth sydd wedi ei ysgrifenu yn Llyfr y Gyfraith, a'u gwneuthur." 11Nawr mae'n amlwg nad oes unrhyw un wedi'i gyfiawnhau gerbron Duw gan y gyfraith, oherwydd "Bydd y cyfiawn yn byw trwy ffydd." 12Ond nid yw'r gyfraith o ffydd, yn hytrach "Yr un sy'n eu gwneud fydd yn byw ganddyn nhw."
- Dt 32:6, 1Sm 13:13, Mt 7:26, Mt 24:24, Lc 24:25, Ac 6:7, Ac 8:9-11, Rn 2:8, Rn 6:17, Rn 10:16, 1Co 1:23-24, 1Co 2:2, 1Co 11:26, 2Co 10:5, 2Co 11:3, 2Co 11:13-15, Gl 1:6, Gl 2:14, Gl 3:3, Gl 4:9, Gl 5:7-8, Ef 3:8, Ef 4:14, Ef 5:15, 2Th 1:8, 2Th 2:9-12, 1Tm 6:4, Hb 5:9, Hb 11:8, 1Pe 1:22, 1Pe 4:17, 2Pe 2:18, Dg 2:20, Dg 13:13-14, Dg 18:3
- Ac 2:38, Ac 8:15, Ac 10:44-47, Ac 11:15-18, Ac 15:8, Ac 19:2-6, Rn 1:17, Rn 10:16-17, 1Co 12:7-13, 2Co 11:4, Gl 3:5, Gl 3:14, Ef 1:13-14, Hb 2:4, Hb 6:4, 1Pe 1:12
- Gl 4:7-10, Gl 5:4-8, Gl 6:12-14, Hb 7:16-19, Hb 9:2, Hb 9:9-10
- El 18:24, 1Co 15:2, Hb 6:4-6, Hb 10:32-39, 2Pe 2:20-22, 2In 1:8
- Ac 14:3, Ac 14:9-10, Ac 19:11-12, Rn 15:19, 1Co 1:4-5, 1Co 12:10, 2Co 3:8, 2Co 10:4, 2Co 12:12, 2Co 13:3, Gl 3:2
- Gn 15:6, Rn 4:3-6, Rn 4:9-11, Rn 4:21-22, Rn 4:24, Rn 9:32-33, 2Co 5:19-21, Gl 3:9, Ig 2:23
- Sa 100:3, Lc 19:9, Lc 21:31, In 8:39, Rn 4:11-16, Rn 4:24, Rn 9:7-8, Gl 3:9, Gl 3:26-29, Hb 13:23
- Gn 12:3, Gn 18:18, Gn 22:18, Gn 26:4, Gn 28:14, Gn 49:10, Sa 72:7, Ei 6:13, Ei 65:9, In 7:38, In 7:42, In 19:37, Ac 2:25-26, Ac 2:35, Ac 15:15-18, Rn 3:28-30, Rn 9:17, Rn 9:30, Gl 3:16, Gl 3:22, Gl 4:30, 2Tm 3:15-17, Hb 4:2, Dg 11:15
- Rn 4:11, Rn 4:16, Rn 4:24, Gl 3:7-8, Gl 3:14, Gl 3:29, Gl 4:28
- Dt 11:26-28, Dt 27:26, Dt 29:20, Ei 43:28, Je 11:3, El 18:4, Mt 25:41, Lc 18:9-13, Rn 3:19-20, Rn 4:15, Rn 6:23, Rn 7:9-13, Rn 8:7, Gl 2:16, Ig 2:9-11
- 1Br 8:46, Jo 9:3, Jo 40:4, Jo 42:6, Sa 19:12, Sa 130:3-4, Sa 143:2, Pr 7:20, Ei 6:5, Ei 53:6, Ei 64:6, Hb 2:4, Rn 1:17, Gl 2:16, Hb 10:38, Ig 3:2, 1In 1:8-10, Dg 5:9, Dg 7:14-15
- Lf 18:5, Ne 9:29, El 20:11, El 20:13, Mt 19:17, Lc 10:25-28, Rn 4:4-5, Rn 4:14, Rn 4:16, Rn 9:30-32, Rn 10:5-6, Rn 11:6
13Fe wnaeth Crist ein rhyddhau ni o felltith y gyfraith trwy ddod yn felltith i ni - oherwydd mae'n ysgrifenedig, "Melltigedig yw pawb sy'n cael eu crogi ar goeden" - 14er mwyn i Grist Iesu fendith Abraham ddod at y Cenhedloedd, er mwyn inni dderbyn yr Ysbryd addawedig trwy ffydd. 15I roi enghraifft ddynol, frodyr: hyd yn oed gyda chyfamod o waith dyn, nid oes unrhyw un yn ei ddirymu nac yn ychwanegu ato ar ôl iddo gael ei gadarnhau. 16Nawr gwnaed yr addewidion i Abraham ac i'w epil. Nid yw'n dweud, "Ac at epil," gan gyfeirio at lawer, ond cyfeirio at un, "Ac at eich plant," pwy yw Crist. 17Dyma rwy'n ei olygu: nid yw'r gyfraith, a ddaeth 430 mlynedd wedi hynny, yn dirymu cyfamod a gadarnhawyd yn flaenorol gan Dduw, er mwyn gwneud yr addewid yn ddi-rym. 18Oherwydd os daw'r etifeddiaeth yn ôl y gyfraith, ni ddaw trwy addewid mwyach; ond rhoddodd Duw ef i Abraham trwy addewid.
- Dt 21:23, Jo 10:26-27, 2Sm 17:23, 2Sm 18:10, 2Sm 18:14-15, 2Sm 21:3, 2Sm 21:9, 1Br 22:19, Es 7:10, Es 9:14, Ei 55:5-7, Ei 55:10-12, Je 44:22, Je 49:13, Dn 9:24, Dn 9:26, Sc 13:7, Mt 26:28, Mt 27:5, Ac 5:30, Rn 3:24-26, Rn 4:25, Rn 8:3-4, Rn 9:3, 2Co 5:21, Gl 3:10, Gl 4:5, Ef 5:2, Ti 2:14, Hb 7:26-27, Hb 9:12, Hb 9:15, Hb 9:26, Hb 9:28, Hb 10:4-10, 1Pe 1:18-21, 1Pe 2:24, 1Pe 3:18, 1In 2:1-2, 1In 4:10, Dg 1:5, Dg 5:9, Dg 13:8
- Gn 12:2-3, Gn 22:18, Ei 32:15, Ei 41:8, Ei 44:3-4, Ei 49:6, Ei 51:2-3, Ei 52:10, Ei 59:19-21, Je 31:33, Je 32:40, El 11:19, El 36:26-27, El 39:29, Jl 2:28-29, Sc 12:10, Lc 2:10-11, Lc 11:13, Lc 24:49, In 7:39, Ac 1:4-5, Ac 2:33, Ac 2:38-39, Ac 3:25-26, Ac 4:12, Ac 5:32, Ac 10:45-47, Ac 11:15-16, Rn 4:3-17, Rn 8:9-16, Rn 8:26-27, Rn 10:9-15, 1Co 12:13, 2Co 1:22, Gl 3:2, Gl 3:5-9, Gl 3:16, Gl 3:28-29, Gl 4:6, Ef 1:13-14, Ef 2:18, Ef 2:22, Ef 3:16, Ef 4:30, 1Tm 2:4-6, 1Pe 1:22, Jd 1:19-20
- Rn 3:5, Rn 6:19, 1Co 15:32, Hb 9:17
- Gn 12:3, Gn 12:7, Gn 13:15-16, Gn 15:5, Gn 17:7-8, Gn 21:12, Gn 22:17-18, Gn 26:3-4, Gn 28:13-14, Gn 49:10, Lc 1:55, Ac 3:25, Rn 4:13, Rn 4:16, Rn 12:5, 1Co 12:12, 1Co 12:27, Gl 3:8, Gl 3:27-29, Ef 4:15-16, Ef 5:29-30, Ef 5:32, Cl 2:19, Cl 3:11
- Gn 15:13, Gn 15:18, Gn 17:7-8, Gn 17:19, Ex 12:40-41, Nm 23:19, Nm 30:8, Jo 40:8, Sa 33:10, Ei 14:27, Ei 28:18, Lc 1:68-79, In 1:17, In 8:56-58, Ac 7:6, Rn 3:3, Rn 3:25, Rn 4:13-14, 1Co 1:12, 1Co 1:17, 1Co 7:29, 1Co 10:19, 2Co 1:20, 2Co 9:6, Gl 3:15, Gl 3:21, Gl 5:4, Gl 5:16, Ef 4:17, Cl 2:4, Hb 6:13-18, Hb 7:18, Hb 11:13, Hb 11:17-19, Hb 11:39-40, 1Pe 1:11-12, 1Pe 1:20
- Sa 105:6-12, Sa 105:42, Mi 7:18-20, Lc 1:54-55, Lc 1:72-73, Rn 4:13-16, Rn 8:17, Gl 2:21, Gl 3:10, Gl 3:12, Gl 3:16, Gl 3:26, Gl 3:29, Hb 6:12-15
19Pam felly'r gyfraith? Fe’i ychwanegwyd oherwydd camweddau, nes y dylai’r epil ddod i bwy y gwnaed yr addewid, a’i roi ar waith trwy angylion gan gyfryngwr. 20Nawr mae cyfryngwr yn awgrymu mwy nag un, ond mae Duw yn un. 21A yw'r gyfraith wedyn yn groes i addewidion Duw? Yn sicr ddim! Oherwydd pe bai deddf wedi'i rhoi a allai roi bywyd, yna byddai cyfiawnder yn wir yn ôl y gyfraith. 22Ond fe garcharodd yr Ysgrythur bopeth o dan bechod, er mwyn i'r addewid trwy ffydd yn Iesu Grist gael ei rhoi i'r rhai sy'n credu. 23Nawr cyn i ffydd ddod, cawsom ein dal yn gaeth o dan y gyfraith, ein carcharu nes byddai'r ffydd i ddod yn cael ei datgelu. 24Felly wedyn, y gyfraith oedd ein gwarcheidwad nes i Grist ddod, er mwyn inni gael ein cyfiawnhau trwy ffydd. 25Ond nawr bod y ffydd honno wedi dod, nid ydym bellach o dan warcheidwad, 26oherwydd yng Nghrist Iesu rydych chi i gyd yn feibion i Dduw, trwy ffydd. 27Oherwydd mae cynifer ohonoch ag a fedyddiwyd yng Nghrist wedi rhoi ar Grist. 28Nid oes Iddew na Groegwr, nid oes caethwas na rhydd, nid oes na gwryw na benyw, oherwydd yr ydych i gyd yn un yng Nghrist Iesu. 29Ac os mai chi yw Crist, yna epil Abraham ydych chi, yn etifeddion yn ôl yr addewid.
- Ex 20:19-22, Ex 24:1-12, Ex 34:27-35, Lf 15:32, Dt 4:8-9, Dt 5:5, Dt 5:22-33, Dt 9:13-20, Dt 9:25-29, Dt 18:15-19, Dt 33:2, Sa 106:23, Sa 147:19-20, Lc 16:31, In 1:17, In 5:45-47, In 15:22, Ac 7:38, Ac 7:53, Rn 2:13, Rn 3:1-2, Rn 3:19-20, Rn 4:15, Rn 5:20-21, Rn 7:7-13, Gl 3:16, Gl 3:21-25, Gl 4:1-4, 1Tm 1:8-9, Hb 2:2, Hb 2:5
- Gn 15:18, Gn 17:1-2, Dt 6:4, Jo 9:33, Ac 12:20, Rn 3:29-30, Gl 3:17, 1Tm 2:5, Hb 8:6, Hb 9:15, Hb 12:24
- Mt 5:17-20, Rn 3:4, Rn 3:6, Rn 3:20-22, Rn 3:31, Rn 7:7-13, Rn 9:31, Rn 10:3-6, Gl 2:17, Gl 2:19, Gl 2:21, Ph 3:6-9, Hb 11:7
- Sa 143:2, Mc 16:16, In 3:15-18, In 3:36, In 5:24, In 6:40, In 11:25-26, In 12:46, In 20:31, Ac 16:31, Rn 3:9-20, Rn 3:23, Rn 4:11-16, Rn 5:12, Rn 5:20-21, Rn 10:9, Rn 11:32, Gl 3:8-10, Gl 3:14, Gl 3:17, Gl 3:23, Gl 3:29, 2Tm 1:1, Hb 6:13-17, Hb 9:15, 2Pe 1:4, 2Pe 3:13, 1In 2:25, 1In 3:23-24, 1In 5:11-13
- Lc 10:23-24, Rn 3:19, Rn 6:14-15, Rn 11:32, 1Co 9:20-21, Gl 3:19, Gl 3:24-25, Gl 4:1-5, Gl 4:21, Gl 5:18, Hb 11:13, Hb 11:39-40, Hb 12:2, 1Pe 1:11-12
- Mt 5:17-18, Ac 13:38-39, Rn 3:20-22, Rn 7:7-9, Rn 7:24-25, Rn 10:4, 1Co 4:15, Gl 2:16, Gl 2:19, Gl 3:25, Gl 4:2-3, Cl 2:17, Hb 7:18-19, Hb 9:8-16, Hb 10:1-14
- Rn 6:14, Rn 7:4, Gl 4:1-6, Hb 7:11-19, Hb 8:3-13, Hb 10:15-18
- In 1:12-13, In 20:17, Rn 8:14-17, 2Co 6:18, Gl 4:5-6, Ef 1:5, Ef 5:1, Ph 2:15, Hb 2:10-15, 1In 3:1-2, Dg 21:7
- Jo 29:14, Ei 61:10, Mt 28:19-20, Mc 16:15-16, Lc 15:22, Ac 2:38, Ac 8:16, Ac 8:36-38, Ac 9:18, Ac 16:15, Ac 16:31-33, Rn 3:22, Rn 6:3-4, Rn 13:14, 1Co 10:2, 1Co 12:13, Ef 4:24, Cl 2:10-12, Cl 3:10, 1Pe 3:21
- In 10:16, In 11:52, In 17:11, In 17:20-21, Rn 1:16, Rn 2:9-10, Rn 3:29-30, Rn 4:11-12, Rn 9:24, Rn 10:12-15, 1Co 7:14, 1Co 7:19, 1Co 12:12-13, Gl 5:6, Ef 2:13-22, Ef 3:5-10, Ef 4:4, Ef 4:15-16, Cl 3:11
- Gn 21:10-12, Rn 4:12-14, Rn 4:16-21, Rn 8:17, Rn 9:7-8, 1Co 3:22-23, 1Co 15:23, 2Co 10:7, Gl 3:7, Gl 3:16, Gl 3:28, Gl 4:7, Gl 4:22-31, Gl 5:24, Ef 3:6, Ti 3:7, Hb 1:14, Hb 6:17, Hb 11:7, Hb 11:18, Ig 2:5, Dg 21:7