Bryd hynny aeth Iesu trwy'r meysydd grawn ar y Saboth. Roedd eisiau bwyd ar ei ddisgyblion, a dyma nhw'n dechrau pluo pennau grawn a bwyta. 2Ond pan welodd y Phariseaid, dywedon nhw wrtho, "Edrychwch, mae eich disgyblion yn gwneud yr hyn nad yw'n gyfreithlon i'w wneud ar y Saboth."
3Dywedodd wrthynt, "Onid ydych wedi darllen yr hyn a wnaeth Dafydd pan oedd eisiau bwyd arno, a'r rhai a oedd gydag ef: 4sut yr aeth i mewn i dŷ Dduw a bwyta bara'r Presenoldeb, nad oedd yn gyfreithlon iddo ei fwyta nac i'r rhai oedd gydag ef, ond i'r offeiriaid yn unig? 5Ynteu a ydych chi heb ddarllen yn y Gyfraith sut ar y Saboth mae'r offeiriaid yn y deml yn halogi'r Saboth ac yn ddieuog? 6Rwy'n dweud wrthych chi, mae rhywbeth mwy na'r deml yma. 7A phe byddech wedi gwybod beth mae hyn yn ei olygu, 'Rwy'n dymuno trugaredd, ac nid aberthu,' ni fyddech wedi condemnio'r diniwed. 8Canys Mab y Dyn yw arglwydd y Saboth. "
- 1Sm 21:3-6, Mt 12:5, Mt 19:4, Mt 21:16, Mt 22:31, Mc 2:25-26, Mc 12:10, Mc 12:26, Lc 6:3, Lc 10:26
- Ex 25:30, Ex 29:32-33, Lf 8:31, Lf 24:5-9
- Nm 28:9-10, Ne 13:17, El 24:21, In 7:22-23
- 2Cr 6:18, Hg 2:7-9, Mc 3:1, Mt 12:41-42, Mt 23:17-21, In 2:19-21, Ef 2:20-22, Cl 2:9, 1Pe 2:4-5
- Jo 32:3, Sa 94:21, Sa 109:31, Di 17:15, Ei 1:11-17, Hs 6:6, Mi 6:6-8, Mt 9:13, Mt 22:29, Ac 13:27, Ig 5:6
- Mt 8:20, Mt 9:6, Mc 2:28, Mc 9:4-7, Lc 6:5, In 5:17-23, 1Co 9:21, 1Co 16:2, Dg 1:10
9Aeth ymlaen oddi yno a mynd i mewn i'w synagog. 10Ac roedd dyn yno â llaw wywedig. A dyma nhw'n gofyn iddo, "A yw'n gyfreithlon iacháu ar y Saboth?" - er mwyn iddyn nhw ei gyhuddo.
11Dywedodd wrthynt, "Pa un ohonoch sydd â dafad, os yw'n syrthio i bwll ar y Saboth, na fydd yn gafael ynddo a'i godi? 12O faint yn fwy o werth yw dyn na dafad! Felly mae'n gyfreithlon gwneud daioni ar y Saboth. " 13Yna dywedodd wrth y dyn, "Ymestynnwch eich llaw." Ac estynnodd y dyn ef allan, ac fe’i hadferwyd, yn iach fel y llall. 14Ond aeth y Phariseaid allan a chynllwynio yn ei erbyn, sut i'w ddinistrio. 15Tynnodd Iesu, yn ymwybodol o hyn, yn ôl o'r fan honno. Dilynodd llawer ef, ac iachaodd hwy i gyd 16a gorchmynnodd iddynt beidio â'i wneud yn hysbys. 17Roedd hyn er mwyn cyflawni'r hyn a lefarwyd gan y proffwyd Eseia:
- Ex 23:4-5, Dt 22:4, Lc 13:15-17, Lc 14:5
- Mt 6:26, Mt 10:31, Mc 3:4, Lc 6:9, Lc 12:24
- Lc 13:13, Ac 3:7-8
- Mt 26:4, Mt 27:1, Mc 3:6, Lc 6:11, In 5:18, In 10:39, In 11:53, In 11:57
- Mt 4:23-25, Mt 10:23, Mt 19:2, Mc 3:7-12, Mc 6:56, Lc 6:12, Lc 6:17-19, In 7:1, In 9:4, In 10:40-42, In 11:54, Gl 6:9, 1Pe 2:21
- Mt 8:4, Mt 9:30, Mt 17:9, Mc 7:36, Lc 5:14-15
- Ei 41:22-23, Ei 42:1-4, Ei 42:9, Ei 44:26, Mt 8:17, Mt 13:35, Mt 21:4, Lc 21:22, Lc 24:44, In 10:35, In 12:38, In 19:28, Ac 13:27
18"Wele, fy ngwas yr wyf wedi'i ddewis, fy anwylyd y mae fy enaid yn falch iawn ohono. Rhoddaf fy Ysbryd arno, a chyhoeddodd gyfiawnder i'r Cenhedloedd.
- Sa 89:19, Ei 11:2, Ei 32:15-16, Ei 42:1, Ei 49:1-3, Ei 49:5-6, Ei 52:13, Ei 53:11, Ei 59:20-21, Ei 60:2-3, Ei 61:1-3, Ei 62:2, Je 16:19, Sc 3:8, Mt 3:16-17, Mt 17:5, Mc 1:11, Mc 9:7, Lc 2:31-32, Lc 3:22, Lc 4:18, Lc 9:35, Lc 23:35, In 1:32-34, In 3:34, Ac 10:38, Ac 11:18, Ac 13:46-48, Ac 14:27, Ac 26:17-18, Rn 15:9-12, Ef 1:6, Ef 2:11-13, Ef 3:5-8, Ph 2:6-7, Cl 1:1, Cl 1:13, 1Pe 2:4, 2Pe 1:17
19Ni fydd yn ffraeo nac yn crio yn uchel, ac ni fydd neb yn clywed ei lais yn y strydoedd;
20corsen gleisiedig ni fydd yn torri, a wic fudlosgi ni fydd yn diffodd, nes iddo ddod â chyfiawnder i fuddugoliaeth;
21ac yn ei enw ef y bydd y Cenhedloedd yn gobeithio. " 22Yna daethpwyd â dyn dan ormes cythraul a oedd yn ddall ac yn fud iddo, ac iachaodd ef, fel bod y dyn yn siarad ac yn gweld. 23Rhyfeddodd yr holl bobl, a dweud, "A all hwn fod yn Fab Dafydd?" 24Ond pan glywodd y Phariseaid, dywedon nhw, "Dim ond gan Beelzebul, tywysog y cythreuliaid, y mae'r dyn hwn yn bwrw allan gythreuliaid."
25Gan wybod eu meddyliau, dywedodd wrthynt, "Mae pob teyrnas sydd wedi'i rhannu yn ei herbyn yn wastraff, ac ni fydd unrhyw ddinas na thŷ wedi'i rhannu yn ei herbyn ei hun yn sefyll. 26Ac os yw Satan yn bwrw Satan allan, mae'n cael ei rannu yn ei erbyn ei hun. Sut felly y bydd ei deyrnas yn sefyll? 27Ac os wyf yn bwrw allan gythreuliaid gan Beelzebul, gan bwy y mae eich meibion yn eu bwrw allan? Felly nhw fydd eich beirniaid. 28Ond os trwy Ysbryd Duw yr wyf yn bwrw allan gythreuliaid, yna mae teyrnas Dduw wedi dod arnoch chi. 29Neu sut y gall rhywun fynd i mewn i dŷ dyn cryf a ysbeilio ei nwyddau, oni bai ei fod yn rhwymo'r dyn cryf yn gyntaf? Yna yn wir gall ysbeilio ei dŷ.
- Sa 139:2, Ei 9:21, Ei 19:2-3, Je 17:10, Am 4:13, Mt 9:4, Mc 2:8, Mc 3:23-27, Lc 11:17-22, In 2:24-25, In 21:17, 1Co 2:11, Gl 5:15, Hb 4:13, Dg 2:23, Dg 16:19, Dg 17:16-17
- Mt 4:10, In 12:31, In 14:30, In 16:11, 2Co 4:4, Cl 1:13, 1In 5:19, Dg 9:11, Dg 12:9, Dg 16:10, Dg 20:2-3
- Mt 12:41-42, Mc 9:38-39, Lc 9:49-50, Lc 11:19, Lc 19:22, Ac 19:13-16, Rn 3:19
- Ei 9:6-7, Dn 2:44, Dn 7:14, Mt 6:33, Mt 12:18, Mt 21:31, Mt 21:43, Mc 1:15, Mc 11:10, Mc 16:17, Lc 1:32-33, Lc 9:2, Lc 10:11, Lc 11:20, Lc 16:16, Lc 17:20-21, Ac 10:38, Rn 14:17, Cl 1:13, Hb 12:28
- Ei 49:24, Ei 53:12, Mc 3:27, Lc 11:21-22, 1In 3:8, 1In 4:4, Dg 12:7-10, Dg 20:1-3, Dg 20:7-9
30Mae pwy bynnag sydd ddim gyda mi yn fy erbyn, ac mae pwy bynnag nad yw'n ymgynnull gyda mi yn gwasgaru. 31Am hynny dw i'n dweud wrthych chi, bydd pob pechod a chabledd yn cael maddeuant i bobl, ond ni fydd y cabledd yn erbyn yr Ysbryd yn cael ei faddau. 32A bydd pwy bynnag sy'n siarad gair yn erbyn Mab y Dyn yn cael maddeuant, ond ni fydd pwy bynnag sy'n siarad yn erbyn yr Ysbryd Glân yn cael maddeuant, naill ai yn yr oes hon neu yn yr oes sydd i ddod.
- Gn 49:10, Jo 5:13, Jo 24:15, 1Cr 12:17-18, Hs 1:11, Mt 6:24, Mc 9:40, Lc 9:50, Lc 11:23, In 11:52, 2Co 6:15-16, 1In 2:19, Dg 3:15-16
- Ei 1:18, Ei 55:7, El 33:11, Mt 12:31-32, Mc 3:28-30, Lc 12:10, Ac 7:51, 1Tm 1:13-15, Hb 6:4, Hb 10:26, Hb 10:29, 1In 1:9, 1In 2:1-2, 1In 5:16
- Jo 36:13, Mt 11:19, Mt 12:31, Mt 13:55, Mc 3:29, Mc 10:30, Lc 7:34, Lc 12:10, Lc 16:23-26, Lc 20:34-35, Lc 23:34, In 7:12, In 7:39, In 7:52, Ac 3:14-15, Ac 3:19, Ac 26:9-11, Ef 1:21, 1Tm 1:13, 1Tm 1:15, Ti 2:12, Hb 6:4-6, Hb 10:26-29
33"Naill ai gwnewch y goeden yn dda a'i ffrwyth yn dda, neu gwnewch y goeden yn ddrwg a'i ffrwyth yn ddrwg, oherwydd mae'r goeden yn hysbys wrth ei ffrwyth. 34Rydych chi'n nythaid o vipers! Sut allwch chi siarad yn dda, pan ydych chi'n ddrwg? Oherwydd allan o helaethrwydd y galon mae'r geg yn siarad. 35Mae'r person da allan o'i drysor da yn dwyn da, ac mae'r person drwg allan o'i drysor drwg yn dwyn drwg. 36Rwy'n dweud wrthych, ar ddiwrnod y farn y bydd pobl yn rhoi cyfrif am bob gair diofal maen nhw'n ei siarad, 37oherwydd trwy eich geiriau byddwch yn cael eich cyfiawnhau, a thrwy eich geiriau fe'ch condemnir. "
- El 18:31, Am 5:15, Mt 3:8-10, Mt 7:16-20, Mt 23:26, Lc 3:9, Lc 6:43-44, Lc 11:39-40, In 15:4-7, Ig 3:12, Ig 4:8
- 1Sm 24:13, Sa 10:6-7, Sa 52:2-5, Sa 53:1, Sa 64:3, Sa 64:5, Sa 120:2-4, Sa 140:2-3, Ei 32:6, Ei 59:4, Ei 59:14, Je 7:2-5, Mt 3:7, Mt 12:35, Mt 15:18, Mt 23:33, Lc 3:7, Lc 6:45, In 8:44, Rn 3:10-14, Ef 4:29, Ig 3:5-8, 1In 3:10
- Sa 37:30-31, Di 10:20-21, Di 12:6, Di 12:17-19, Di 15:4, Di 15:23, Di 15:28, Di 16:21-23, Di 25:11-12, Mt 12:34, Mt 13:52, Ef 4:29, Cl 3:16, Cl 4:6
- Pr 12:14, Rn 2:16, Ef 6:4-6, Jd 1:14-15, Dg 20:12
- Di 13:3, Ig 2:21-25
38Yna atebodd rhai o'r ysgrifenyddion a'r Phariseaid ef, gan ddweud, "Athro, rydyn ni'n dymuno gweld arwydd gennych chi."
39Ond atebodd nhw, "Mae cenhedlaeth ddrwg a godinebus yn ceisio arwydd, ond ni roddir arwydd iddo heblaw arwydd y proffwyd Jona. 40Oherwydd yn union fel yr oedd Jona dridiau a thair noson ym mol y pysgod mawr, felly hefyd y bydd Mab y Dyn yn dridiau a thair noson yng nghalon y ddaear. 41Bydd dynion Ninefe yn codi i fyny yn y farn gyda'r genhedlaeth hon ac yn ei chondemnio, oherwydd edifarhasant wrth bregethu Jona, ac wele rywbeth mwy nag y mae Jona yma. 42Bydd brenhines y De yn codi ar y farn gyda'r genhedlaeth hon ac yn ei chondemnio, oherwydd daeth hi o bennau'r ddaear i glywed doethineb Solomon, ac wele rywbeth mwy na Solomon yma.
- Ei 57:3, Mt 16:4, Mc 8:38, Lc 11:29-32, Ig 4:4
- Sa 63:9, Jo 1:17, Jo 2:2-6, Mt 8:20, Mt 16:21, Mt 17:23, Mt 27:40, Mt 27:63-64, In 2:19
- Ei 54:17, Je 3:11, El 16:51-52, Jo 1:2, Jo 3:5-10, Mt 12:6, Mt 12:39, Mt 12:42, Mt 12:45, Mt 16:4, Mt 17:17, Mt 23:36, Lc 11:32, In 3:31, In 4:12, In 8:53-58, Rn 2:27, Hb 3:5-6, Hb 11:7
- 1Br 3:9, 1Br 3:12, 1Br 3:28, 1Br 4:29, 1Br 4:34, 1Br 5:12, 1Br 10:1-13, 1Br 10:24, 2Cr 9:1-12, Ei 7:14, Ei 9:6-7, Mt 3:17, Mt 12:41, Mt 17:5, Lc 11:31-32, In 1:14, In 1:18, Ac 8:27-28, Ph 2:6-7, Hb 1:2-4
43"Pan fydd yr ysbryd aflan wedi mynd allan o berson, mae'n mynd trwy leoedd di-ddŵr yn ceisio gorffwys, ond yn dod o hyd i ddim. 44Yna mae'n dweud, 'Dychwelaf i'm tŷ y deuthum ohono.' A phan ddaw, mae'n dod o hyd i'r tŷ yn wag, wedi'i ysgubo, a'i roi mewn trefn. 45Yna mae'n mynd ac yn dod â saith ysbryd arall yn fwy drwg nag ef ei hun, ac maen nhw'n mynd i mewn ac yn preswylio yno, ac mae cyflwr olaf y person hwnnw yn waeth na'r cyntaf. Felly hefyd y bydd gyda'r genhedlaeth ddrwg hon. "
- Jo 1:7, Jo 2:2, Sa 63:1, Ei 35:6-7, Ei 41:18, El 47:8-12, Am 8:11-13, Mt 8:29, Mc 5:7-13, Lc 8:28-32, Lc 11:24-26, Ac 8:13, 1Pe 5:8
- Sa 81:11-12, Hs 7:6, Mt 12:29, Mt 13:20-22, Lc 11:21-22, In 12:6, In 13:2, In 13:27, Ac 5:1-3, Ac 8:18-23, 1Co 11:19, Ef 2:2, 2Th 2:9-12, 1Tm 6:4-5, 1Tm 6:9-10, 1In 2:19, 1In 4:4, Jd 1:4-5, Dg 13:3-4, Dg 13:8-9
- Mt 12:24, Mt 21:38-44, Mt 23:15, Mt 23:24, Mt 23:32-39, Mc 5:9, Mc 16:9, Lc 11:26, Lc 11:49-51, Lc 19:41-44, In 15:22-24, Rn 11:8-10, Ef 6:12, 1Th 2:15-16, Hb 6:4-8, Hb 10:26-31, Hb 10:39, 2Pe 2:14-22, 1In 5:16-17, Jd 1:10-13
46Tra roedd yn dal i siarad â'r bobl, wele ei fam a'i frodyr yn sefyll y tu allan, yn gofyn am gael siarad ag ef.
- Dt 33:9, Mt 10:37, Mc 3:32-33, Lc 2:49, Lc 2:52, In 2:3-4, 2Co 5:16
- Mt 28:7, Mc 3:34, In 17:8-9, In 17:20, In 20:17-20
- Sa 22:22, Ca 4:9-10, Ca 4:12, Ca 5:1-2, Mt 7:20-21, Mt 17:5, Mt 25:40, Mt 25:45, Mt 28:10, Mc 3:35, Lc 8:21, Lc 11:27-28, In 6:29, In 6:40, In 15:14, In 19:26-27, In 20:17, Ac 3:22-23, Ac 16:30-31, Ac 17:30, Ac 26:20, Rn 8:29, 1Co 9:5, 2Co 11:2, Gl 5:6, Gl 6:15, Ef 5:25-27, Cl 3:11, 1Tm 5:2, Hb 2:11-17, Hb 5:9, Ig 1:21-22, 1Pe 4:2, 1In 2:17, 1In 3:23-24, Dg 22:14