Yn gymaint â bod llawer wedi ymrwymo i lunio naratif o'r pethau a gyflawnwyd yn ein plith, 2yn union fel y mae'r rhai a oedd o'r dechrau'n llygad-dystion ac yn weinidogion y gair wedi eu cyflwyno inni, 3roedd yn ymddangos yn dda i mi hefyd, ar ôl dilyn popeth yn agos ers cryn amser, ysgrifennu cyfrif trefnus i chi, Theophilus mwyaf rhagorol, 4y gallai fod gennych sicrwydd ynghylch y pethau a ddysgwyd ichi.
- In 20:31, Ac 1:1-3, 1Tm 3:16, 2Tm 4:17, 2Pe 1:16-19
- Mc 1:1, Mc 4:14, Lc 24:48, In 15:27, Ac 1:3, Ac 1:8, Ac 1:21-22, Ac 4:20, Ac 10:39-41, Ac 26:16, Rn 15:16, 1Co 4:1, Ef 3:7-8, Ef 4:11-12, Cl 1:23-25, Hb 2:3, 1Pe 5:1, 2Pe 1:16, 1In 1:1-3
- Sa 40:5, Sa 50:21, Pr 12:9, Lc 1:1, Ac 1:1, Ac 11:4, Ac 15:19, Ac 15:25, Ac 15:28, Ac 23:26, Ac 24:3, Ac 26:25, 1Co 7:40, 1Co 16:12
- In 20:31, Ac 18:25, Rn 2:18, 1Co 14:19, Gl 6:6, 2Pe 1:15-16
5Yn nyddiau Herod, brenin Jwdea, roedd offeiriad o'r enw Sechareia, o adran Abiah. Ac roedd ganddo wraig gan ferched Aaron, a'i henw oedd Elizabeth. 6Ac roedd y ddau ohonyn nhw'n gyfiawn gerbron Duw, yn cerdded yn ddi-fai yn holl orchmynion a statudau'r Arglwydd. 7Ond doedd ganddyn nhw ddim plentyn, oherwydd roedd Elizabeth yn ddiffrwyth, ac roedd y ddau yn ddatblygedig mewn blynyddoedd. 8Nawr tra roedd yn gwasanaethu fel offeiriad gerbron Duw pan oedd ei raniad ar ddyletswydd, 9yn ôl arfer yr offeiriadaeth, dewiswyd ef trwy goelbren i fynd i mewn i deml yr Arglwydd a llosgi arogldarth. 10Ac roedd y lliaws cyfan o'r bobl yn gweddïo y tu allan ar yr awr arogldarth.
- 1Cr 24:10, 1Cr 24:19, Ne 12:4, Ne 12:17, Mt 2:1
- Gn 6:9, Gn 7:1, Gn 17:1, 1Br 9:4, 1Br 20:3, Jo 1:1, Jo 1:8, Jo 9:2, Sa 119:6, Lc 16:15, Ac 23:1, Ac 24:16, Rn 3:9-25, 1Co 11:2, 2Co 1:12, Ph 2:15, Ph 3:6-9, Cl 1:22, 1Th 3:13, Ti 2:11-14, Ti 3:3-7, 2Pe 3:14, 1In 2:3, 1In 2:29, 1In 3:7
- Gn 15:2-3, Gn 16:1-2, Gn 17:17, Gn 18:11, Gn 25:21, Gn 30:1, Ba 13:2-3, 1Sm 1:2, 1Sm 1:5-8, 1Br 1:1, 1Br 4:14, Rn 4:19, Hb 11:11
- Ex 28:1, Ex 28:41, Ex 29:1, Ex 29:9, Ex 29:44, Ex 30:30, Nm 18:7, 1Cr 24:2, 1Cr 24:19, 2Cr 8:14, 2Cr 11:14, 2Cr 31:2, 2Cr 31:19, Er 6:18, Lc 1:5
- Ex 30:7-8, Ex 37:25-29, Nm 16:40, 1Sm 2:28, 1Cr 6:49, 1Cr 23:13, 2Cr 26:16, 2Cr 29:11, Hb 9:6
- Lf 16:17, Hb 4:14, Hb 9:24, Dg 8:3
11Ac ymddangosodd iddo angel yr Arglwydd yn sefyll ar ochr dde allor arogldarth. 12Cythryblodd Sechareia pan welodd ef, a syrthiodd ofn arno. 13Ond dywedodd yr angel wrtho, "Peidiwch ag ofni, Sechareia, oherwydd mae eich gweddi wedi cael ei chlywed, a bydd eich gwraig Elizabeth yn dwyn mab i chi, a byddwch chi'n galw ei enw'n John. 14A chewch lawenydd a llawenydd, a bydd llawer yn llawenhau adeg ei eni, 15canys bydd yn fawr gerbron yr Arglwydd. Ac rhaid iddo beidio ag yfed gwin na diod gref, a bydd yn cael ei lenwi â'r Ysbryd Glân, hyd yn oed o groth ei fam. 16Ac fe fydd yn troi llawer o blant Israel at yr Arglwydd eu Duw, 17ac aiff o'i flaen yn ysbryd a nerth Elias, i droi calonnau'r tadau at y plant, a'r anufudd i ddoethineb y cyfiawn, i baratoi ar gyfer yr Arglwydd yn bobl a baratowyd. "
- Ex 30:1-10, Ex 37:25-29, Ex 40:26-27, Lf 16:13, Ba 13:3, Ba 13:9, Lc 1:19, Lc 1:28, Lc 2:10, Ac 5:19, Ac 10:3-4, Hb 1:14, Dg 8:3-4, Dg 9:13
- Ba 6:22, Ba 13:22, Jo 4:14-15, Dn 10:7, Mc 16:5, Lc 1:29, Lc 2:9-10, Ac 10:4, Dg 1:17
- Gn 17:10, Gn 17:19, Gn 18:14, Gn 25:21, Ba 6:23, Ba 13:3-5, 1Sm 1:20-23, 1Sm 2:21, 1Br 4:16-17, Sa 113:9, Sa 118:21, Sa 127:3-5, Ei 8:3, Dn 10:12, Hs 1:4, Hs 1:6, Hs 1:9-10, Mt 1:21, Mt 14:27, Mt 28:5, Mc 16:6, Lc 1:30, Lc 1:60-63, Lc 2:21, Lc 24:36-40, Ac 10:31
- Gn 21:6, Di 15:20, Di 23:15, Di 23:24, Lc 1:58
- Gn 12:2, Gn 48:19, Nm 6:2-4, Jo 3:7, Jo 4:14, Ba 13:4-6, 1Cr 17:8, 1Cr 29:12, Sa 22:9, Je 1:5, Sc 9:15, Mt 11:9-19, Lc 7:28, Lc 7:33, In 5:35, Ac 2:4, Ac 2:14-18, Gl 1:15, Ef 5:18
- Ei 40:3-5, Ei 49:6, Dn 12:3, Mc 3:1, Mt 3:1-6, Mt 21:32, Lc 1:76
- 1Sm 7:5, 1Br 17:1, 1Br 18:18, 1Br 21:20, 1Br 1:4-6, 1Br 1:16, 1Cr 29:18, 2Cr 29:36, Sa 10:17, Sa 78:8, Sa 111:10, Ei 29:24, Am 4:12, Mc 4:5-6, Mt 3:4, Mt 3:7-12, Mt 11:14, Mt 14:4, Mt 17:11-12, Mt 21:29-32, Mc 9:11-13, Lc 1:16, Lc 1:76, Lc 3:7-14, In 1:13, In 1:21-30, In 1:34, In 3:28, Ac 10:33, Rn 9:23, 1Co 6:9-11, Cl 1:12, 2Tm 2:21, 1Pe 2:9, 2Pe 3:11-14, 1In 2:28, Dg 20:4
18A dywedodd Sechareia wrth yr angel, "Sut y byddaf yn gwybod hyn? Oherwydd hen ddyn ydw i, ac mae fy ngwraig yn ddatblygedig mewn blynyddoedd."
19Ac atebodd yr angel ef, "Gabriel ydw i, sy'n sefyll ym mhresenoldeb Duw, ac fe'm hanfonwyd i siarad â chi ac i ddod â'r newyddion da hyn atoch chi. 20Ac wele, byddwch yn dawel ac yn methu siarad tan y diwrnod y bydd y pethau hyn yn digwydd, oherwydd ni chredasoch fy ngeiriau, a fydd yn cael eu cyflawni yn eu hamser. "
21Ac roedd y bobl yn aros am Sechareia, ac roedden nhw'n pendroni am ei oedi yn y deml. 22A phan ddaeth allan, nid oedd yn gallu siarad â nhw, a sylweddolon nhw ei fod wedi gweld gweledigaeth yn y deml. Ac fe ddaliodd i wneud arwyddion iddyn nhw ac arhosodd yn fud. 23A phan ddaeth ei amser o wasanaeth i ben, aeth i'w gartref. 24Ar ôl y dyddiau hyn fe feichiogodd ei wraig Elizabeth, ac am bum mis fe gadwodd ei hun yn gudd, gan ddweud, 25"Fel hyn y gwnaeth yr Arglwydd drosof yn y dyddiau pan edrychodd arnaf, i dynnu fy ngwaradwydd ymysg pobl."
26Yn y chweched mis anfonwyd yr angel Gabriel oddi wrth Dduw i ddinas o Galilea o'r enw Nasareth, 27i forwyn a ddyweddïwyd â dyn a'i enw Joseff, o dŷ Dafydd. Ac enw'r forwyn oedd Mair. 28Ac fe ddaeth ati a dweud, "Cyfarchion, O ffafriodd un, mae'r Arglwydd gyda chi!"
29Ond roedd hi'n drafferthus iawn wrth ddweud, a cheisiodd ganfod pa fath o gyfarch y gallai hyn fod. 30A dywedodd yr angel wrthi, "Peidiwch ag ofni, Mair, oherwydd cawsoch ffafr gyda Duw. 31Ac wele, byddwch yn beichiogi yn eich croth ac yn dwyn mab, a byddwch yn galw ei enw Iesu. 32Bydd yn wych a bydd yn cael ei alw'n Fab y Goruchaf. A bydd yr Arglwydd Dduw yn rhoi iddo orsedd ei dad Dafydd, 33a bydd yn teyrnasu ar dŷ Jacob am byth, ac ar ei deyrnas ni fydd diwedd. "
- Ba 6:13-15, 1Sm 9:20-21, Mc 6:49-50, Mc 16:5-6, Lc 1:12, Lc 1:66, Lc 2:19, Lc 2:51, Ac 10:4, Ac 10:17
- Ei 41:10, Ei 41:14, Ei 43:1-4, Ei 44:2, Mt 14:27, Mt 28:5, Lc 1:13, Lc 12:32, Ac 18:9-10, Ac 27:24, Rn 8:31, Hb 13:6
- Ei 7:14, Mt 1:21, Mt 1:23, Mt 1:25, Lc 1:13, Lc 1:27, Lc 2:21, Gl 4:4
- 2Sm 7:11-13, 2Sm 7:16, Sa 132:11, Ei 9:6-7, Ei 16:5, Je 23:5-6, Je 33:15-17, El 17:22-24, El 34:23-24, El 37:24-25, Am 9:11-12, Mt 1:1, Mt 3:11, Mt 12:42, Mt 28:18, Mc 5:7, Mc 14:61, Lc 1:15, Lc 1:35, Lc 1:76, Lc 3:16, Lc 6:35, In 3:35-36, In 5:21-29, In 6:69, In 12:34, Ac 2:30, Ac 2:36, Ac 7:48, Ac 16:17, Rn 1:4, Ef 1:20-23, Ph 2:9-11, Hb 1:2-8, Dg 3:7
- 2Sm 7:16, Sa 45:6, Sa 89:35-37, Dn 2:44, Dn 7:13-14, Dn 7:18, Dn 7:27, Ob 1:21, Mi 4:7, Mt 1:1, Mt 28:18, Rn 9:6, 1Co 15:24-25, Gl 3:29, Gl 6:16, Ph 3:3, Hb 1:8, Dg 11:15, Dg 20:4-6, Dg 22:3-5
34A dywedodd Mair wrth yr angel, "Sut bydd hyn, gan fy mod i'n forwyn?"
35Ac atebodd yr angel hi, "Bydd yr Ysbryd Glân yn dod arnoch chi, a bydd pŵer y Goruchaf yn eich cysgodi; felly bydd y plentyn sydd i'w eni yn cael ei alw'n sanctaidd - Mab Duw. 36Ac wele, mae eich perthynas Elizabeth yn ei henaint hefyd wedi beichiogi mab, a dyma'r chweched mis gyda hi a elwid yn ddiffrwyth. 37Oherwydd ni fydd dim yn amhosibl gyda Duw. "
- Jo 14:4, Jo 15:16, Jo 25:4, Sa 2:7, Sa 51:5, Mt 1:18, Mt 1:20, Mt 4:3, Mt 14:33, Mt 26:63-64, Mt 27:54, Mc 1:1, Mc 1:24, Lc 1:27, Lc 1:31-32, In 1:34, In 1:49, In 20:31, Ac 8:36, Rn 1:4, Gl 2:20, Ef 2:3, Hb 4:15, Hb 7:26-28
- Gn 18:14, Nm 11:23, Jo 13:2, Je 32:17, Je 32:27, Sc 8:6, Mt 19:26, Mc 10:27, Lc 18:27, Ph 3:21
38A dywedodd Mair, "Wele, gwas yr Arglwydd ydw i; bydded i mi yn ôl eich gair." Ac ymadawodd yr angel oddi wrthi.
39Yn y dyddiau hynny cododd Mair ac aeth ar frys i fynyddoedd y mynydd, i dref yn Jwda, 40ac aeth i mewn i dŷ Sechareia a chyfarch Elizabeth. 41A phan glywodd Elizabeth gyfarchiad Mair, neidiodd y babi yn ei chroth. Llenwyd Elisabeth â'r Ysbryd Glân, 42ac ebychodd â gwaedd uchel, "Bendigedig wyt ti ymysg menywod, a bendigedig yw ffrwyth dy groth! 43A pham y rhoddir hyn i mi y dylai mam fy Arglwydd ddod ataf? 44Oherwydd wele, pan ddaeth swn eich cyfarchiad i'm clustiau, neidiodd y babi yn fy nghroth am lawenydd. 45A gwyn ei byd hi a gredai y byddai cyflawniad o'r hyn a lefarwyd wrthi gan yr Arglwydd. "
- Jo 10:40, Jo 15:48-59, Jo 20:7, Jo 21:9-11, Lc 1:65
- Gn 25:22, Sa 22:10, Lc 1:15, Lc 1:44, Lc 1:67, Lc 4:1, Ac 2:4, Ac 4:8, Ac 6:3, Ac 7:55, Ef 5:18, Dg 1:10
- Gn 22:18, Ba 5:24, Sa 21:6, Sa 45:2, Sa 72:17-19, Lc 1:28, Lc 1:48, Lc 19:38, Ac 2:26-28, Rn 9:5, Hb 12:2
- Ru 2:10, 1Sm 25:41, Sa 110:1, Mt 3:14, Lc 2:11, Lc 7:7, Lc 20:42-44, In 13:5-8, In 13:13, In 20:28, Ph 2:3, Ph 3:8
- 2Cr 20:20, Lc 1:20, Lc 11:27-28, In 11:40, In 20:29
46A dywedodd Mair, "Mae fy enaid yn chwyddo'r Arglwydd,"
47ac y mae fy ysbryd yn llawenhau yn Nuw fy Ngwaredwr,
48canys edrychodd ar ystâd ostyngedig ei was. Oherwydd wele, o hyn ymlaen bydd pob cenhedlaeth yn fy ngalw'n fendigedig;
49canys yr hwn sydd nerthol a wnaeth bethau mawr i mi, a sanctaidd yw ei enw.
50Ac mae ei drugaredd dros y rhai sy'n ei ofni o genhedlaeth i genhedlaeth.
51Mae wedi dangos nerth gyda'i fraich; mae wedi gwasgaru'r balch ym meddyliau eu calonnau;
- Gn 6:5, Gn 8:21, Ex 15:6-7, Ex 15:9-13, Ex 18:11, Dt 4:34, Dt 29:19-20, 1Sm 2:3-4, 1Sm 2:9-10, Jo 40:9-12, Sa 2:1-6, Sa 33:10, Sa 52:9, Sa 63:5, Sa 89:10, Sa 89:13, Sa 98:1, Sa 118:15, Ei 10:12-19, Ei 40:10, Ei 51:9, Ei 52:10, Ei 63:12, Je 48:29-30, Dn 4:37, Dn 5:25-31, Rn 1:21, 2Co 10:5, 1Pe 5:5, Dg 18:8
52mae wedi dwyn i lawr y cedyrn o'u gorseddau a dyrchafu rhai ystad ostyngedig;
53mae wedi llenwi'r newynog â phethau da, a'r cyfoethog y mae wedi'u hanfon yn wag i ffwrdd.
54Mae wedi helpu ei was Israel, er cof am ei drugaredd,
55wrth iddo siarad â'n tadau, ag Abraham a'i blant am byth. " 56Ac arhosodd Mary gyda hi tua thri mis a dychwelyd i'w chartref. 57Nawr daeth yr amser i Elizabeth eni, a esgorodd ar fab. 58Clywodd ei chymdogion a'i pherthnasau fod yr Arglwydd wedi dangos trugaredd fawr iddi, ac roeddent yn llawenhau â hi. 59Ac ar yr wythfed diwrnod daethant i enwaedu ar y plentyn. A byddent wedi ei alw'n Sechareia ar ôl ei dad, 60ond atebodd ei fam, "Na; gelwir ef yn Ioan."
- Gn 12:3, Gn 17:19, Gn 22:18, Gn 26:4, Gn 28:14, Sa 105:6-10, Sa 132:11-17, Rn 11:28-29, Gl 3:16-17
- Gn 21:2-3, Nm 23:19, Lc 1:13, Lc 2:6-7
- Gn 19:19, Gn 21:6, Ru 4:14-17, Sa 113:9, Ei 66:9-10, Lc 1:14, Lc 1:25, Rn 12:15, 1Co 12:26
- Gn 17:12, Gn 21:3-4, Lf 12:3, Lc 2:21, Ac 7:8, Ph 3:5
- 2Sm 12:25, Ei 8:3, Mt 1:25, Lc 1:13, Lc 1:63
61A dywedon nhw wrthi, "Nid yw'r enw hwn yn galw unrhyw un o'ch perthnasau." 62A gwnaethant arwyddion i'w dad, gan ymholi beth yr oedd am iddo gael ei alw.
63Gofynnodd am dabled ysgrifennu ac ysgrifennodd, "Ei enw yw John." Ac roedden nhw i gyd yn meddwl tybed.
64Ac yn syth agorwyd ei geg a'i iaith yn llac, a siaradodd, gan fendithio Duw. 65A daeth ofn ar eu holl gymdogion. A soniwyd am yr holl bethau hyn trwy holl fynyddoedd Jwdea, 66a phawb a'u clywodd yn eu gosod yn eu calonnau, gan ddweud, "Beth felly fydd y plentyn hwn?" Oherwydd yr oedd llaw yr Arglwydd gydag ef. 67Llenwyd ei dad Sechareia â'r Ysbryd Glân a'i broffwydo, gan ddweud,
- Ex 4:15-16, Sa 30:7-12, Sa 51:15, Sa 118:18-19, Ei 12:1, Je 1:9, El 3:27, El 29:21, El 33:22, Dn 4:34-37, Mt 9:33, Mc 7:32-37, Lc 1:20
- Jo 10:6, Jo 10:40, Lc 1:39, Lc 7:16, Ac 2:43, Ac 5:5, Ac 5:11, Ac 19:17, Dg 11:11
- Gn 37:11, Gn 39:2, Ba 13:24-25, 1Sm 2:18, 1Sm 16:18, 1Br 18:46, Sa 80:17, Sa 89:21, Sa 119:11, Lc 1:80, Lc 2:19, Lc 2:40, Lc 2:51, Lc 9:44, Ac 11:21
- Nm 11:25, 2Sm 23:2, Jl 2:28, Lc 1:15, Lc 1:41, 2Pe 1:21
68"Bendigedig fyddo Arglwydd Dduw Israel, oherwydd mae wedi ymweld ac achub ei bobl
69ac wedi codi corn iachawdwriaeth inni yn nhŷ ei was Dafydd,
70fel y llefarodd wrth enau ei broffwydi sanctaidd o hen,
71y dylem gael ein hachub rhag ein gelynion ac o law pawb sy'n ein casáu;
72i ddangos y drugaredd a addawyd i'n tadau ac i gofio ei gyfamod sanctaidd,
73y llw a dyngodd i'n tad Abraham, i'n caniatáu
74y byddem ni, wrth gael ein gwaredu o law ein gelynion, yn ei wasanaethu heb ofn,
75mewn sancteiddrwydd a chyfiawnder ger ei fron ef ar hyd ein dyddiau.
76A byddwch chi, blentyn, yn cael eich galw'n broffwyd y Goruchaf; canys ewch o flaen yr Arglwydd i baratoi ei ffyrdd,
77i roi gwybodaeth am iachawdwriaeth i'w bobl yn maddeuant eu pechodau,
78oherwydd trugaredd dyner ein Duw, lle bydd codiad yr haul yn ymweld â ni o uchel
79i roi goleuni i'r rhai sy'n eistedd mewn tywyllwch ac yng nghysgod marwolaeth, i dywys ein traed i ffordd heddwch. " 80Tyfodd y plentyn a daeth yn gryf ei ysbryd, ac roedd yn yr anialwch hyd ddydd ei ymddangosiad cyhoeddus i Israel.
- Jo 3:5, Jo 10:22, Sa 23:4, Sa 25:8-10, Sa 25:12, Sa 44:19, Sa 85:10-13, Sa 107:10, Sa 107:14, Di 3:17, Di 8:20, Ei 9:2, Ei 42:7, Ei 42:16, Ei 48:17, Ei 48:22, Ei 49:6, Ei 49:9, Ei 57:19-21, Ei 59:8, Ei 60:1-3, Je 2:6, Je 6:16, Mt 4:16, Mt 11:28-29, Lc 2:32, In 1:9, In 8:12, In 9:5, In 12:46, Ac 26:18, Rn 3:17, Ef 5:8, 1Th 5:4-5, 1In 1:5-7
- Ba 13:24-25, 1Sm 3:19-20, Mt 3:1, Mt 11:7, Mc 1:3-4, Lc 1:15, Lc 2:40, Lc 2:52, In 1:31